Zmiany klimatyczne

Zmiany klimatu

Książki o zmianach klimatycznych kierowane do dzieci są jednymi z nielicznych przestrzeni, w których my, dorośli przyznajemy się dzieciom do błędu. Wskazujemy na góry śmieci, które pozostawiliśmy w kosmosie, w oceanie, w lesie i rzece. Pokazujemy, jak bogate w barwy i kształty były kiedyś rafy koralowe, których dużą część zdewastowaliśmy. Rzeczowo objaśniamy, jak auta, w które wsiadamy co rano, powodują, że miejskie powietrze staje się mętne i gryzące w gardło. Uczymy do jakich pojemników wrzucać śmieci, które gromadziliśmy w domu, przyzwyczajeni do ciągłego kupowania i spragnieni nabywania coraz to nowych dóbr. Instruujemy, jak oszczędzać wodę, którą sami zużywamy w ogromnych ilościach do nieodpowiedzialnej produkcji, a w skali globalnej nie potrafimy zarządzać nią tak, by miał do niej swobodny dostęp każdy z ludzi. To oczywiście tylko niektóre z przykładów. W książce Gdzieś daleko. Bajka eko Izabeli Skorupki występuje rozpieszczana królewna. Swoimi zachciankami i kaprysami doprowadza w końcu do degradacji wód, ziemi i katastrofalnego stanu swojego królestwa. W książkach dla dzieci o kryzysie klimatycznym przyznajemy się dzieciom, że to my, nasze pokolenia, są rozkapryszonymi księżniczkami. W tej opowieści na ratunek zrujnowanemu światu przybyć ma potencjalny kandydat na męża księżniczki. Kto nam przybędzie z pomocą? Czy to właśnie na dzieci, kolejne pokolenia, liczymy w obliczu katastrofy? W Rozgwiazdo, gdzie jesteś? Stephane Barroux pogrążone w górze śmieci dno oceanu ratuje wielki wieloryb. A gdzie jest człowiek? Jaka jest nasza rola i gotowość do ocalenia świata jaki znamy?

Wiedza

W przypadku tematu ekologii i zmian klimatycznych poruszanych w książkach dla najmłodszych wyjątkowo istotny wydaje się aspekt wiedzy. Najczęściej wybieraną drogą do wywołania określonego stosunku emocjonalnego do zagadnienia i zmiany postaw na pożądane jest przedstawienia prawdziwych informacji, faktów wprost z naukowego świata. Oczywiście pewnym problemem jest to, że wiedza z tego obszaru dość szybko się dezaktualizuje i konfrontować musimy się z coraz to nowymi ustaleniami. Ale jednak to wiedza, fakty i towarzyszące im dementowane mity są tą drogą, którą chcemy kształtować światopogląd, uczyć określonych zachowań i budować wrażliwość na konkretne zagadnienia i problemy. Bazowanie na wiedzy niesie za sobą jednak pewne wyzwania. Po pierwsze zmusza nas – dorosłych, do ustawicznej edukacji w zakresie poruszanych problemów, byśmy mogli być dla dzieci partnerami w tym edukacyjnym procesie. Po drugie powoduje konieczność, by biologiczne prawa, fizyczne zależności i chemiczne procesy przedstawić w sposób prosty, zrozumiały, ale i interesujący. I tu właśnie literatura dla dzieci udowadnia swoja użyteczność, dzięki atrakcyjnej narracji, wprawnym zabiegom artystycznym, czy porywającym posługiwaniem się słowem. A dodatkowo ma jeszcze przysłowiowego „asa w rękawie” – ilustracje! Czasem trudno zrozumieć, to czego nie można zobaczyć, a obrazy w książkach pozwalają zajrzeć w głąb ziemi, na dno oceanu, czy do wnętrza pnia drzewa. To nieocenione narzędzie podczas nauki!

Strach i odpowiedzialność

Im więcej jednak wiemy, tym bardziej możemy zacząć się bać. Pożary, powodzie, ulewy, niszcząca siła wiatru, podnoszący się poziom oceanów, ocieplający się klimat, zanieczyszczenie wód, wymieranie gatunków, susze i klęski głodu... Wymieniać dalej? Różnorodne środki przekazu informują nas wprost: to teraz, już, właśnie nadchodzi katastrofa, koniec świata. Jednocześnie cześć społeczeństwa puka się w czoło i nie wierzy w ani pół słowa osób zaangażowanych w ochronę środowiska, a gotowi są bardziej przyznać istnienie międzynarodowym spiskom, niż szkodliwości palenia w piecu czym popadnie. Obraz naszej rzeczywistości jest więc bardzo złożony. Niektóre z publikacji dedykowanych dzieciom wskazują na to, co one same mogą zrobić dla dobra planety. Jakich dokonywać wyborów konsumenckich, jak dysponować odpadami, jak oszczędzać energię, wodę, jak zużywać mniej plastiku… I to chyba taki kierunek działań, który często podpowiada nam intuicja, jako dorosłym edukującym i wychowującym dzieci - by pokazać im małe, często niezbyt wymagające gesty i decyzje, które mogą pozytywnie wpływać na środowisko. Przecież gdybyśmy w globalnej skali, jako ludzkość dokonali tych drobnych decyzji, efekt mógłby być dla środowiska nie do przecenienia. Ale jaka jest rzeczywistość? Światowy przemysł, globalny transport, pozyskiwanie energii, nieodpowiedzialna gospodarka odpadami daleko bardziej wpływają na degradację środowiska niż reklamówka, zabrana w sklepie na zakupy. Jak więc przekonać dziecko, że to, do czego go namawiamy, nie jest w rzeczywistości pozbawione sensu?

Stoi przed nami nie lada wyzwanie. Próbujemy wyedukować pokolenie bardziej świadome i odpowiedzialne niż my sami, które posprząta nasz bałagan. Chcemy nauczyć nasze dzieci dokonywania osobistych wyborów z szacunkiem dla świata, który ponad ich głowami nadal jest degradowany na poziomie krajowych, ponadnarodowych i globalnych procesów. Choćbyśmy nadal opowiadali tę bajkę, o dziecku, które uratuje świat w pojedynkę, to rzeczywistość jest bardziej złożona. Determinacja, wiedza, świadomość i empatia, w które musimy wyposażyć nasze dzieci, by dokonywały rzeczywistych zmian muszą być ogromne.

Czujesz się gotowy?

Jeśli nie, poczytaj trochę, poszukajcie inspiracji… Choć może prawdziwą inspiracją mogą być dzieciaki, które już teraz wychodzą na ulicę by bronić świata, który został im zabrany, zanim one mogły o tym zadecydować…?

Zajrzyj do książek:

Gdzieś Daleko. Bajka Eko Izabela Skorupka,

Pojazdy CO2 Taro Miura,

Rozgwiazdo, gdzie jesteś? Stephane Barroux,

Czyje jest morze? Harold Jimenez Canizales,

Pszczoły Piotr Socha,

Ocieplenie klimatu. Na czym polegają zmiany klimatyczne na Ziemi? Kristina Scharmacher-Schreiber, Stephanie Marian,

Śmieci – Jak uniknąć śmieciowej katastrofy? Gerda Raidt,

Plastik fantastik? – Czy plastik zabija życie na Ziemi? Eun-Ju Kim, Ji-Won Lee,

Niezwykłe przygody Toli, Urwisa i Poli. Nigdy nie jest się za młodym by pomagać przyrodzie Monika Miłowska, Katherina Rehakova,

Woda - Źródło życia. Wszystko o najważniejszej substancji na Ziemi Ch. Steinlein, M.Scheier,

Akademia ekologii. Segreguję odpady Kinga Macias,

Akademia ekologii. Dbam o środowisko Kinga Macias,

Pod ziemią. Pod wodą Aleksandra i Daniel Mizielińscy,

Sprężynek na tropie tajemnic. Ekologia Agnieszka Frączek,

Pstryk! Jak oszczędzać energię Empar i Nuria Jimenez,

Ekologiczne dzieciaki. 100 rzeczy, które możesz zrobić, by ocalić planetę Kim Mckay, Jenny Bonnin,

Ratujmy Ziemię. Wielka księga zabaw Gaelle Bouttier-Guerive,

Bądź eko. Edukacyjna książeczka z naklejkami Opracowanie zbiorowe,

Tosia i żarówka, Tosia i pudełko, Tosia i karteczka Agata Loth-Ignaciuk,

Wytwórnik ekologiczny Opracowanie zbiorowe,

Sprawdźcie sami. Recykling i odpadki. Książka z okienkami Alex Frith,

Tłumacz rzeczy Randall Munroe,

Morze Ricardo Henriques, Andre Letria,

Ale drzewa Zuzanna Malinowska.

Sprawdźcie wideo poniżej. Pokazuję mój pomysł na projekt DIY z odpadków.