Słowem wstępu

Dzieci już od najmłodszych lat funkcjonują w złożonej rzeczywistości medialnej i społecznej. Docierają do nich strzępki rozmów, fragmenty komunikatów, relacje i obrazy, często drastyczne lub szokujące. Pochodzą one z włączonego gdzieś w tle telewizora, wybranego przypadkiem filmiku na youtube, radia w poczekalni u dentysty, usłyszanej rozmowy dorosłych. W ten sposób dziecko zmuszone jest odnaleźć się w świecie dorosłych pojęć

i zjawisk, na które pozornie nie powinno być miejsca w dziecięcej rzeczywistości. Nie sposób odizolować dziecka od tej komunikacyjnej, wielowymiarowej sieci, która wprowadza do jego słownika słowa odnoszące się do skomplikowanych kwestii społecznych, czy problemów globalnych. Liczyć musimy się więc z tym, że dziecko zetknie się wielokrotnie z takimi terminami jak uchodźca, czy wojna, prawdopodobnie usłyszy lub zobaczy treści

o charakterze rasistowskim, czy napotka slogany popularyzujące ekologie, połączone

z brutalnymi obrazami z kurzych ferm i hodowli zwierząt futerkowych. Jeśli więc wydaje się nieuniknionym, by te często brutalne, fragmentaryczne, spłycone lub niewłaściwe pod względem etycznym lub moralnym komunikaty odnoszące się do złożonych sytuacji społecznych trafiały do dziecka, uzasadnionym jest, by odpowiedzieć na nie świadomym działaniem dorosłego. Niezwykle istotne wydaje się porządkowanie, wyjaśnianie tych niezrozumiałych, trudnych zagadnień. Rozmowa z dzieckiem pozwoli uniknąć zakorzeniania się w jego świadomości stereotypów, wypaczonych obrazów rzeczywistości. Tu więc zaczyna się niezwykle istotna rola dorosłego, który poprzez rozmowę uzupełniłby fragmentaryczne informacje, wytłumaczył trudne terminy, rozjaśnił wątpliwości.

Jak jednak rozmawiać z dzieckiem na tak trudne tematy? Toczenie merytorycznych dyskusji dotyczących dziedzin społecznych nawet z dorosłymi jest przecież często dla nas wyzwaniem. Jak więc odnaleźć odpowiednie słowa, a jednocześnie zdobyć zainteresowanie i uwagę dziecka? Jak zachęcić je do refleksji? Istotnym jest przecież, by dziecko nie tylko zdobyło konkretne informacje, ale także by przekazać mu naj

istotniejsze, uniwersalne wartości, kształtować postawę otwartości i empatii oraz zachęcać do pożądanych zachowań. Jedną z drógmoże być sztuka, a szczególnie użytecznym medium wydaje się być literatura. Współcześnie powstaje bardzo wiele publikacji dedykowanych dzieciom, które podejmują niełatwą tematykę wprost ze świata dorosłych. Powstają tradycyjne książki, a także dzieła czerpiące z alternatywnych form literatury, które wykorzystują różnorodne środki, ułatwiające podjęcie dialogu z dzieckiem, pobudzające jego wyobraźnię, wzmacniające koncentrację

i zachęcające do aktywnej postawy i budowania samodzielnych refleksji. Przyjrzę się tutaj książkom dla dzieci, które podejmują trudne tematy społeczne i dotykają globalnych problemów, a rozpocznę od tematyki, która w ostatnich larach wydaje się zaskakująco popularna wśród autorów…